کمبود آب و یا فشار کم آن در خانه‌های امروزی و نیاز به تامین آب در شرایط بحرانی باعث شده که اکثر افراد در ایران در سال‌های اخیر به دنبال استفاده از یک مخزن ذخیره آب در خانه خود باشند. برخی به دلیل اینکه در ارتفاعات خانه‌ها زندگی می‌کنند و برخی به دلیل ترس نبودن آب در برخی از ساعات روز هزینه نصب و راه‌اندازی یک مخزن ذخیره آب را به جان می‌خرند.
نصب و راه‌اندازی مخازن آب همیشه نباید با استفاده از یک پمپ آب خانگی باشد. قبلا در مقاله نصب منبع پمپ آب خانگی توضیح دادیم که براینصب پمپ آب خانگی و اتصال آن به منبع باید چگونه عمل شود و در مقاله امروز با بررسی نحوه نصب و راه اندازی مخزن ذخیره آب یا تانکر ذخیره آب در خدمات شما هستیم.
معمولا مخزن ذخیره آب یا در خانه و در مکان از قبل تعیین شده‌ای نصب می‌شود و یا در ارتفاع و پشت بام. در ادامه هر دو این موضوعات را بررسی خواهیم کرد.
نصب تانکر ذخیره آب در پارکینگ
نصب مخزن آب در خانه
- نصب مخزن آب در خانه در محیط‌های سربسته، صاف، دارای استحکام کافی، به دور از نور خورشید، منطقه‌ای امن و قابل دسترسی و … باید انجام شود.
- عموما محیط‌هایی مانند پارکینگ، موتورخانه، اتاق‌های انباری و یا اتاق تاسیسات برای نصب تانکر آب بهترین انتخاب هستند. البته شما می‌توانید در صورتیکه قبلا محلی را برای نصب تانکر آب در نظر نگرفته‌اید و یا فضای کافی در اختیار ندارید قبل از خرید مخزن ذخیره آب منطقه‌ای را در حیاط و یا زیر پله‌های ساختمان برای تعبیه پمپ در نظر بگیرید.
- در تعیین مکان برای نصب تانکر ذخیره آب در خانه نکته‌ای که اهمیت زیادی دارد رفاه حال خانواده از نظر رفت و آمد و سر و صدای زیاد پمپ است.
- در نظر داشته باشید که تانکرهای درون ساختمان و در طبقات پایین‌تر الزاما برای تامین آب در خانه نیاز به پمپ آب خانگی دارد مگر اینکه خانه یک طبقه باشد، باغ و یا ویلا باشد و تعبیه تانکر آب بر روی یک ارتفاع مشخصی از سطح زمین انجام شود.
- پس از تعیین مکان و مشخص شدن جایگاه تانکر ذخیره آب باید اقدام به خرید تانکر آب شود.
- تانکرهای ذخیره آب عموما با دو جنس گالوانیزه و پروپیلن در بازار موجود هستند که امروزه به دلیل استحکام بهتر و شرایط حمل و نقل ساده‌تر و همچنین طول عمر بیشتر بهتر است از تانکرهای پروپیلن استفاده شود.
- معمولا تانکر ذخیره آب را باید از درب اتاق و یا پارکینگ به داخل هدایت کنید و یا باید بوسیله طناب از روی دیوار وارد حیاط یا پشت بام کنید. در هر صورت نکته مهم این است که قبل از خرید تانکر آب به روش حمل و نقل آن نیز به خوبی دقت کنید.
پس از خرید تانکر و به منظور قرار دادن تانکر در محل خود باید چندین موضوع را بررسی کنید. از جمله اینکه:
- آیا برای نصب تانکر ذخیره آب و استفاده از آب ذخیره شده نیاز به نصب پمپ آب خانگی هم دارید یا خیر؟
- در صورت خراب شدن و یا نیاز به تعمیر دسترسی مناسب برای تکنسین لوله کش در نظر گرفته شده است یا نه؟
- آیا محلی که تانکر را در آن قرار داده‌اید شرایط ایمنی و محیطی و استحکام لازم را دارد یا خیر؟
- زیر پایه های تانکر آب با استفاده از سنگ و یا تخته کمی بالاتر از سطح زمین قرار بگیرد. البته نیازی به طراحی پایه برای تانکر نیست. تانکر باید به شکلی قرار بگیرد که امکان دسترسی به لوله‌ها و بدنه تانکر برای تعمیرات اضطراری باشد.
لوله‌کشی تانکر ذخیره آب در خانه
اگر تانکر آب را در سطح خانه جانمایی کردید گفتیم که احتمال نصب پمپ آب خانگی را باید بدهیم. اما با دو دیدگاه این موضوع را بررسی می‌کنیم.
روش نصب مخزن ذخیره آب بدون پمپ
- ابتدا اتصالات خود تانکر بسته شوند. تانکرهای ذخیره آب یک سوراخ در پایین و یک سوراخ در بالا دارند. از این سوراخ‌ها معمولا یک اتصال برنجی بیرون زده است که عموما در تانکر های پروپیلن برنجی و در تانکرهای گالوانیزه بصورت لوله‌های گالوانیزه جوش داده شده است.
نکته: در قسمت پایین تانکرهای پروپیلن باید با استفاده از واشر و مهره مخصوص از پشت و جلو این اتصال برنجی محکم بسته شود در درون تانکر اتصال دیگری نیاز نیست و از جلو به دلیل نیاز به اتصال سایر اتصالات باید روی دنده‌های اتصال نوار تفلون شود.
- شیر شناور تانکر در قسمت بالا و در دورن تانکر وصل شود.
نکته : معمولا در هنگام خرید تانکر این شیر شناور به شما داده می شود ولی در صورت عدم وجود می‌توانید خریداری نمایید. شناور با استفاده از یک سری مهره مانند بر روی اتصال در نظر گرفته شده نصب می‌شود. باید در نظر داشته باشید که توپی شیر شناور باید به سمت پایین باز و بسته شود.
نصب اتصالات تانکر ذخیره آب
- اگر قبلا لوله‌کشی ساختمان در محل نصب تانکر آب انجام شده باشد باید یک شاخه از آب اصلی را به بالای تانکر اتصال دهید. برای این کار از یک سه راهی استفاده کنید چراکه قسمت بای‌پاس نیز باید طراحی شود.
- اگر لوله کشی آب در محل نصب تانکر نبود، ابتدا لوله اصلی آب سرد را تا پای تانکر باید لوله کشی کنید
- سپس با استفاده از یک سه راهی یک سمت از آب را به سمت ورودی تانکر که در قسمت بالا باشد ادامه می‌دهیم.
- در مسیر لوله کشی ورودی آب تانکر از یک والو و یک شیر یک طرفه هم استفاده شود. والو برای قطع ورودی آب در شرایط اضطراری و شیر یک طرفه برای جلوگیری از برگشت آب در صورت قطع آب شهری در نظر گرفته می‌شود
- سپس با استفاده از یک مغزی و بوشن لوله به ورودی تانکر و پشت شیر شناور اتصال داده می شود.
- در قسمت پایین تانکر باید با استفاده از یک مغزی و یک بوشن و سپس یک شیر یک طرفه به سمت داخلی به منظور جلوگیری از عدم بازگشت آب به داخل تانکر و یک والو برای قطع ورودی آب به داخل لوله مصرفی در شرایط اضطراری، لوله به شیر ورودی ساختمان اتصال داده شود.
نوع اتصالات تانکر آب
این ساده‌ترین راه طراحی تانکر ذخیره آب در سطح زمین بدون استفاده از پمپ است. البته این نکته را باید گفت که این روش تنها مناسب ذخیره آب می‌باشد و تامین آب ساختمان با این روش با فشار بسیار کم و توان پایین انجام می‌شود و معمولا اگر ارتفاع مناسبی برای تانکر پیش بینی نشده باشد همه آب تانکر ذخیره آب مصرف نمی‌شود.
نکته مهم در این طراحی این است که محل تعبیه تانکر در سطح زمین باید از همه شیرهای مصرفی بالاتر باشد تا امکان استفاده از آب تانکر ذخیره آب باشد.
نصب منبع ذخیره آب در خانه به همراه پمپ
تفاوت اصلی لوله کشی تانکر ذخیره آب با پمپ آب خانگی نسبت به لوله کشی تانکر ذخیره آب بدون پمپ:
- اولا شما نیازی به تعبیه تانکر در ارتفاع بالاتر نسبت به شیرهای مصرفی ندارید.
- دوما شما به راحتی آب را در هر طبقه ای که باشید و نه تنها طبقه اول می‌توانید تا ارتفاع هد مناسب پمپ به خوبی و با فشار دریافت کنید
- و سوم و مهم‌تر اینکه این بار پمپ کمی از سطح تانکر آب برای اینکه هوا نگیرد باید بالاتر نصب شود.
تمامی شرایط نصب هم همان شرایطی است که توضیح داده شد. بنابراین شما تنها باید با نصب پمپ به تانکر عملیات قبلی را تکمیل نمایید. به غیر از مقاله نصب منبع پمپ آب خانگی می‌توانید مقاله نصب پمپ آب را هم در صورتیکه تانکر ذخیره آب دارید به تنهایی مطالعه کنید.
نکته مهم دیگر اینکه شما می‌توانید در صورتیکه قبلا در خانه از منبع آب بصورت معمولی استفاده می‌کردید هم با نصب پمپ آب خانگی به این روش استفاده کنید صرف نظر از اینکه تانکر در کجا تعبیه شده است.
نصب منبع آب در پشت بام
یکی از روش‌های قدیمی و بسیار موثر که امروزه هم از آن در خانه‌ها زیاد استفاده می‌شود نصب تانکر ذخیره آب در ارتفاع و پشت بام است. وقتی تانکر آب در پشت بام نصب شود حداقل سه متر از اولین مصرفی فاصله دارد و بدون نیاز به پمپ آب می‌تواند تمامی ساکنین خانه را بدون نیاز به پمپ آب از آب با فشار نسبتا مناسب بهره‌مند کند.
نصب منبع ذخیره آب در پشت بام
- فشار آب برای تامین آب ذخیره را بررسی کنید.
در واقع شرط اولیه و اساسی نصب تانکر ذخیره آب در ارتفاع داشتن فشار لازم برای تامین آب این تانکر می‌باشد. در برخی از مناطق به دلیل وجود فشار آب لازم در برخی از ساعات روز مانند ساعات پایانی شب هیچگونه نگرانی برای تعبیه تانکر آب در پشت بام وجود ندارد چراکه به راحتی به دلیل فشار مناسب آب در این ساعات تانکر ذخیره آب تا حجم نامی خود و یا اکثر حجم نامی خود آبگیری می‌کند.
- درست همانند روش محاسبه میزان آب مصرفی برای ساکنین در هنگام انتخاب پمپ آب خانگی که در مقاله راهنمای خرید پمپ آب خانگی به آن پرداختیم برای انتخاب تانکر ذخیره آب هم باید میزان مصرف آب خانه در نظر گرفته شود. این نکته بخصوص وقتی تانکر در ارتفاع نصب می‌شود اهمیت بسیار بیشتری دارد.
تذکر: با نصب تانکر در ارتفاع بالا تقریبا در ساعاتی از روز نباید انتظار داشته باشیم که آبی وارد تانکر شود بخصوص با شرایط فشار آب فعلی. درست بر خلاف تانکرهایی که در سطح زمین نصب می‌شوند و آب ولی با فشار بسیار کم، ولی باز هم در طول روز تا حدودی وارد تانکر می‌شود و کمی از مصرفی را جبران می‌کند.
- درصورتیکه فشار کافی برای پر شدن تانکر آب در پشت بام وجود ندارد و فضای کافی هم برای نصب تانکر ذخیره آب در ساختمان نیست باید با استفاده از یک پمپ آب خانگی میزان آب مورد نیاز تانکر آب تامین شود. برای این کار باید درست متناسب با موضوع قبلی یعنی نصب پمپ آب خانگی و منبع آب منبع ذخیره آب نصب شود.
برای نصب تانکر در پشت بام به روش زیر عمل کنید:
- محلی که در پشت بام برای نصب تانکر ذخیره آب در نظر گرفته می‌شود باید هم ارتفاع مناسب و هم استحکام زیادی داشته باشد و هم اینکه ترجیحا تانکر باید در مکانی سرپوشیده و به دور از باد و باران و آفتاب باشد.
- اغلب محل نصب تانکر بر روی پشت بام پله‌ها که ارتفاع بالاتری دارد دیده می‌شود و اغلب به دلیل شرایط آفتاب و باد و باران از نوع تانکرهای پروپیلن استفاده می‌شود.
- این تانکرها بهتر است با استفاده از یک پایه مناسب و یا یک ساختار مناسب از سطح پشت بام تا چند سانتی‌متر هم که شده بالاتر باشند. زیرا فشار تانکر باعث خواهد شد تا پایه‌های آن درون ایزوگام و یا بافت پشت بام فرو برود. البته اگر پشت بام موزاییک باشد این نیاز الزامی نیست.
قرار دادن پایه با آجر و بلوک در زیر تانکر دخیره آب
- سپس باید درست مانند روش اول که توضیح داده شد اتصالات تانکر وصل و لوله ورودی به روی تانکر و لوله خروجی درست مشابه همان ساختار گفته شده به لوله ورودی ساختمان اتصال داده شود.
- با توجه به اینکه لوله ورودی آب به وسیله یه سه راهی از لوله اصلی دریافت می‌شود و لوله خروجی تانکر هم باز به همان لوله به عنوان لوله ورودی ساختمان تعبیه می‌شود بهتر است در زمان‌هایی که از آب تانکر برای تامین آب خانه استفاده می‌شود آب ورودی ساختمان بوسیله یک والو کنترل شود تا در صورتیکه آب شهری قطع می‌باشد و از شیر یک طرفه هم استفاده نشده و یا ممکن است این شیر خراب باشد آب وارد کوچه و محیط‌های اطراف نشود.
استفاده از سه راهی و تعبیه ورود و خروجی آب تانکر به یک لوله
- پیشنهاد می‌شود لوله‌کشی آب تانک بصورت مجزا دیده شود و در ورودی هر واحد و یا هر طبقه به والو ورودی خانه اتصال داده شود.
- معمولا در ساعاتی که فشار آب بسیار کم است بخصوص اگر از یک پمپ در پشت بام هم استفاده شود توان آب تانکر برای تامین آب خانه بیشتر می‌شود و اگر ورودی‌های خانه بسته باشد و شیر یک طرفه خراب باشد و والوی در راه طراحی نشده باشد آب به پشت کنتر و نهایتا خارج از خانه هدایت می‌شود. برای جلوگیری از این روش با تعبیه شیر یک طرفه و یا والو عملیات بصورت دستی باید کنترل شود.
کشی مخزن آب در پشت بام با استفاده از پمپ
روش دیگر لوله‌کشی مخزن آب در پشت بام استفاده از پمپ آب می‌باشد. در این روش با توجه به اینکه پمپ آبی در طبقه همکف برای تامین آب در نظر گرفته شده است یا نه نوع لوله‌کشی متفاوت می‌شود.
- اگر پمپ آب در طبقه اول در نظر گرفته شده باشد معمولا به این صورت عمل شده که پمپ طبقه پایین آب را مستقیما به درون تانکر بالا پمپاژ می‌کند و از این تانکر پمپ دوم و یا پمپ متصل به منبع ذخیره آب در پشت بام آب را در طبقات مختلف و برای مصرف توزیع می‌کند. روش نصب پمپ در این روش درست متناسب با روش توضیح داده شده است. برای این منظور بهتر است مقاله نصب منبع و پمپ آب خانگی را مطالعه فرمایید.
- روش دیگر این است که منبعی در پایین طراحی می‌کنند و منبع ذخیره آب بزرگتر را در بالا و این بار پمپی در پشت بام طراحی می‌کنند تا آب را از منبع پایین به منبع آب بالا انتقال دهد. در این روش گاها آب مستقیما از تانکر و بدون کمک پمپ وارد مناطق مصرف می‌شود و گاهی نیز با استفاده از یک پمپ ثانویه وارد مدار مصرفی می‌شود.
البته در پایان باید این نکته را یادآوری کنم که روش لوله‌کشی تانکر ذخیره آب در خانه و پشت بام در کل تفاوت زیادی با هم ندارد ولی در شرایط توزیع آب در ساختمان و کنترل نوع مصرف ممکن است هر مهندس تاسیسات ایده و روش منحصر به فرد خود را داشته باشد که ممکن است در این مقاله به آن اشاره نشده باشد.