پمپ دنده ای (Gear Pump) که با نام پمپ غلیظ کش نیز از آن یاد می‌شود، پمپی از نوع جابجایی مثبت است که حجم ثابتی از سیال را در خود محصور کرده و سپس آن را با استفاده از دنده‌ها انتقال می دهد. این پمپ در هنگام پمپاژ یک جریان یکنواخت و صاف را متناسب با سرعت چرخش دنده‌های خود فراهم می‌سازد.

پمپ‌های دنده ای از عمل چرخش دنده‌ها برای انتقال مایعات استفاده می‌کنند. دنده ها در ورودی پمپ ایجاد مکش می‌کنند که در نتیجه آن سیال، به داخل پمپ کشیده شده و در داخل حفره‌های دنده‌های پمپ قرار می‌گیرد و در نهایت به لوله خروجی و تخلیه مایع منتقل می‌شود.

کاربرد و مزایای پمپ دنده ای

پمپ های دنده ای تعداد محدودی قطعات متحرک دارند و بسیار جمع و جور و ساده هستند. این پمپ‌ها از نظر مقایسه‌ای قادر به پمپاژ سیالات با فشار تولید شده توسط پمپ های رفت و برگشتی یا دبی پمپ های گریز از مرکز نیستند، اما فشار و بازدهی بالاتری نسبت به پمپ های پره‌ای یا پمپ های گوشواره ای دارند. پمپ‌های دنده ای به طور ویژه و خاص برای پمپاژ روغن (اویل پمپ دنده ای) و سایر مایعات دارای ویسکوزیته بالا مناسب هستند.

پمپ های دنده خارجی به دلیل پشتیبانی از شفت سفت‌تر و تحمل بیشتر، قادر به حفظ فشار و دبی بالاتر هستند. پمپ های دنده‌ای داخلی دارای قابلیت مکش بهتری بوده و برای مایعات ویسکوزیته بالا مناسب هستند. هرچند این پمپ‌ها دارای دامنه عملیاتی مفید برای ویسکوزیته از ۱ تا بیش از ۱ میلیون سانتی پواز هستند.

از آنجا که خروجی با سرعت چرخش ارتباط مستقیم دارد، پمپ های دنده ای معمولا برای عملیات مترینگ و مخلوط سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند. پمپ های دنده خارجی می‌توانند برای پمپاژ مایعات تهاجمی طراحی شوند. اگرچه این پمپ ها معمولا از آهن یا استنلس استیل ساخته می‌شوند، اما آلیاژها و کامپوزیت‌های جدیدی نیز وجود دارند که اجازه می‌دهد تا این پمپ ها مایعات خورنده مثل اسید سولفوریک، هیپوکلرید سدیم، کلرید آهن و هیدروکسید سدیم را نیز پمپاژ کنند.

علاوه بر این، پمپ های دنده ای خارجی می‌توانند در کاربردها و مصارف هیدرولیکی، که به طور معمول در وسایل نقلیه، ماشین‌های مخصوص بلند کردن اجسام و تجهیزات کارخانه مورد نیاز است، بکار روند.

چرخش معکوس یک پمپ دنده ای با استفاده از روغن پمپاژ شده از بخش‌های دیگر در یک سیستم، یک موتور هیدرولیک (پمپ دنده‌ ای هیدرولیک) ایجاد می‌کند. این قابلیت برای تامین نیرو در مواردی که استفاده از تجهیزات الکتریکی نیازمند فضا، پرهزینه یا غیرممکن است؛ بسیار مفید است. برای مثال، تراکتورها و دستگاه‌های تراش به پمپ های دنده ای خارجی با موتور محرک مجهز می شوند، تا نیروی مورد نیاز برای سرویس‌های خود را تأمین کنند.